Trong những ngày tác nghiệp tại thôn Sơn Đình 2 (xã Thanh Lâm, huyện Lục Nam, tỉnh Bắc Giang), chúng tôi đã gặp rất nhiều bạn bè và hàng xóm láng giềng của Luyện. Ai cũng khẳng định tuy Luyện có học hành không đến nơi đến chốn, có quậy phá lặt vặt như những thanh niên bình thường khác . Nhưng chưa bao giờ họ nghĩ rằng Luyện có thể trở thành một tên giết người man rợ đến thế. Chúng tôi đã tìm, gặp gỡ với những người thân, người bạn, thầy cô giáo của Luyện để tìm hiểu tính cách của tên sát nhân với hy vọng từ đó có thể lắp ghép được những dữ liệu về cuộc đời của tên sát nhân máu lạnh và tìm ra câu trả lời.

Bạn bè: “Luyện sống khép kín”

Như bao làng quê yên bình ở nông thôn miền Bắc, nhà nào có trẻ con hư là hàng xóm láng giềng ai cũng biết. Trong suy nghĩ của những người dân thôn Sơn Đình, Luyện không phải là đứa con hư, thậm chí có người còn nói Luyện “rất hiền lành, ngoan ngoãn”. Chúng tôi tìm gặp em Trương Văn Luyện, người cùng tuổi và cùng tên với sát thủ máu lạnh. Cả hai đã từng rất thân thiết, đi đâu cũng cặp kè từ khi còn chơi bi đánh đáo, đến lúc biết bàn luận về một vài cô bạn gái xinh xắn.

Trong khoảng thời gian khá dài, em Trương Văn Luyện phải tập trung vào ôn thi đại học nên không có thời gian liên lạc với người bạn nối khố của mình. Trương Văn Luyện kể lần cuối mình được gặp mặt Luyện là cách đây khoảng 4 tháng. Cả hai có rủ nhau đi uống nước và hỏi thăm tình hình học hành, làm ăn. Tuy nhiên, theo em Trương Văn Luyện, khi được hỏi tình hình làm ăn cũng như cuộc sống bên ngoài, người bạn này rất ít khi chịu cởi mở mà chỉ ậm ừ cho qua chuyện. Tuyệt nhiên không thấy sát thủ Luyện nhắc đến mình có bạn gái hay đang gặp khó khăn gì trong cuộc sống.

Sạp thịt của gia đình sát thủ Luyện cũng ở ngay trước tiệm tạp hóa nhà em Trương Văn Luyện. Nhà sát thủ Luyện không giàu nhưng cũng thuộc loại khá giả trong vùng vì bố mẹ hắn chăm chỉ làm ăn. Cũng vì thế mà từ trước đến nay, tên sát nhân không hề kêu ca gì chuyện khó khăn về tiền bạc. Trước khi Luyện gây án khoảng hơn 10 ngày, gia đình Luyện đã đóng cửa sạp thịt này. Trương Văn Luyện nghe nói do bạn mình làm nghề cai thầu xây dựng nhưng bị thua lỗ nên bỏ đi, bố mẹ hắn phải tạm gác chuyện buôn bán để đi tìm và thu xếp. “Em chơi với nó từ bé và thấy nó là một người dễ mến, đôi khi còn hơi trẻ con. Nó cũng chăm chỉ làm ăn, thường phụ giúp bố mẹ giết lợn và bán thịt. Em thật sự quá sốc khi nghe tin chính nó là kẻ thủ ác”, em Trương Văn Luyện thở dài.

Chúng tôi tìm gặp một người bạn khác của Luyện, em Trần Đức Công, là bạn học với Luyện năm lớp 9. Công cũng miêu tả Luyện là người “rất hiền lành, dễ mến”. Tuy học lực không tốt nhưng Luyện lại tỏ ra thân thiện với bạn bè và không gây chuyện với ai bao giờ và “nếu có ai chọc ghẹo, hắn cũng chỉ cười hì hì rồi thôi”.

Sau khi học hết lớp 9, Luyện không thi đậu tốt nghiệp nên bỏ học. Từ đó Công cũng không liên lạc nhiều với Luyện, chỉ biết là Luyện đi làm ăn ở xa. Đùng một cái, vào hôm cơ quan công an xác định được Luyện chính là hung thủ của vụ cướp tiệm vàng Ngọc Bích (ngày 29-, tất cả những người bạn đã từng quen biết, từng chơi với Luyện đều sực nhớ về hắn.

Thầy giáo: “Trò Luyện học lực trung bình”

Sau ngày 29-8, tất cả những người bạn của Luyện đã lần lượt được các cơ quan công an mời lên để khai thác thông tin. Những thanh niên đồng trang lứa với Luyện buộc phải lắp ghép lại những mảnh ký ức rời rạc của mình để có thể giúp cơ quan điều tra lần ra manh mối, dù là nhỏ nhất, của tên sát nhân máu lạnh.

Tìm đến những ngôi trường nơi Luyện đã từng theo học, thầy Nguyễn Văn Minh (Hiệu trưởng trường THCS Thanh Lâm) cho biết Luyện đã học ở trường cách đây 3 năm. Tuy Luyện không phải là một học sinh gương mẫu khi hay đi học muộn, vắng học không phép những đó cũng chỉ là những lỗi bình thường như một số học sinh khác. Năm lớp 9, học lực và hạnh kiểm của Luyện đều đạt mức trung bình. Thầy Nguyễn Đức Sơn, người đã từng dạy môn Sinh học tại lớp của Luyện cũng kể lại rằng Luyện là người trầm tính, ít nói. Cũng vì ít chia sẻ mà trong lớp Luyện không có nhiều bạn thân, không ai có ấn tượng sâu sắc gì về Luyện.

Theo Phó chủ tịch xã Thanh Lâm, xã có dân số khoảng 10 ngàn dân và tình hình an ninh trật tự từ trước tới nay tốt. Những sự ồn ào hay tệ nạn xấu hầu như vẫn chưa về tới vùng quê này. Dân trong xã hầu như không có tệ nạn nghiện hút, cờ bạc hay nhậu nhẹt. Nhà của Luyện đối diện với cổng UBND và công an xã Thanh Lâm, nhưng những người làm việc trong đó cũng không nhớ gì nhiều về Luyện. Họ chỉ biết Luyện là con của ông Miên, bà Thơm chuyên nghề giết mổ, bán thịt lợn mà thôi. Bản thân Luyện cũng chưa một lần đánh nhau, quậy phá nên cũng không được liệt vào thành phần thanh niên bất hảo cần chú ý quản lý.

Ông nội: “Cháu tôi bị lôi kéo thành hư hỏng”

Khi chúng tôi tìm đến nhà ông bà nội của Luyện, hai ông bà già ngoài 70 tuổi ngồi chống cằm trên bậu cửa, ánh đèn le lói hắt ra từ bên trong trông càng nhợt nhạt, não nề. Ông Lê Văn Ngà, ông của kẻ sát nhân nói mà như tự an ủi mình: “Cháu nhà tôi từ bé đến giờ nó ngoan lắm, ngoan có tiếng trong vùng. Giờ ai lại bảo nó là thằng ăn cướp thì sống làm sao nổi, nhục nhã cái thân già này quá”. Người bà với mái tóc bạc trắng cứ ôm mặt khóc thảm. Bà bảo rằng, Luyện là cháu đích tôn trong nhà, nó đẹp trai, hiền lành, “gặp ai cũng chào từ xa, có cái gì ngon cũng đem cho bạn chứ chẳng biết lấy của ai cái gì…”.

Chúng tôi hỏi ông:

- Trước đó Luyện có nhà không ạ?

- Tôi không biết, dạo này nó đi làm ăn xa nhà suốt. Thấy bố mẹ nó bảo nó đi làm ăn ở Hà Nội.

- Luyện đi làm xa đã lâu chưa ạ?

- Nó mới đi khoảng 3 tháng nay. Chẳng biết nó làm ăn gì mà dạo này cứ gọi điện về quê nhờ người ra làm thay suốt. Hôm trước chú rể nó ra liền bị nó lấy xe máy và đi từ đó đến giờ.

Trong suốt câu chuyện với chúng tôi, ông bà Luyện cứ một mực khẳng định Luyện bị “bạn bè lôi kéo thành ra hư hỏng, chứ nó tuyệt nhiên không phải là đứa như vậy”. Có lẽ bởi đây là cú sốc quá nặng, quá đau đớn nên họ không dám đối diện với sự thật, rằng thằng cháu đích tôn của họ là một kẻ sát nhân trời không dung đất không tha.

Rồi khi Luyện lộ rõ chân tướng, tất cả đều bàng hoàng tự hỏi tại sao người bạn của mình lại có thể ra tay tàn độc đến như vậy? Câu hỏi đó dường như vẫn còn để ngỏ vì nó vượt ra ngoài cái suy nghĩ lý tính và logic của mọi người. Phải chăng sự chiều chuộng quá mức..., những ngày xa nhà lao vào game bạo lực… đã khiến thiếu niên này mất định hướng, bỗng “nổi điên” lao vào cơn cuồng sát cướp bóc?

Mi mà còn nói nữa là tau "luyện" cho mi một phát đó nghe!